کێ وایکرد، کورد چاوەڕێى خێرى بەغدا بکات؟
 
رۆژى یەکى ئەیلولی 2024ە، نوێنەرانى کورد لەسەرۆککۆمارەوە بۆ پەرلەمانتار و وەزیرەکان، لە ماڵى جێگرە کوردەکەى سەرۆکى پەرلەمان لەدەورى مێزێک کۆدەبنەوە.

کۆبوونەوەکە، لە کاتێکدایە تاڵەمووییەک متمانە لەنێوان لایەنە بەشدارەکاندا نییە، کۆبوونەوەکە نە بۆ چەسپاندنى لامەرکەزییەتە و نە بۆ جێبەجێکردنى مادەى 140، بۆ بەهێزکردنى پێگەى کورد نییە لە ناو دەوڵەت و سوپاى عێراق، بۆ باسى حەمرین و نەوت و کەرکوکیش نییە، بۆ یەک شتە، ئەویش بەغدا مەرحەمت بنوێنێت و مووچەی مانگى حەوت بۆ فەرمانبەران بنێرێت.

نزیکەى 20 ساڵ لەمەوبەر کە نوێنەرانى کورد لە بەغدا کۆدەبوونەوە، جگەلەوەى وەک خاوەن ماڵ بوون گفتوگۆیان لەسەر نووسینەوەى دەستوور و چەسپاندنى مافەکانى کورد دەکرد، مەرکەزییەتیان رەتکردەوە و فیدراڵییەتیان چەسپاند، باسیان لە مافى وەبەرهێنان لە نەوت و گاز دەکرد و پۆستە هەستیار و گرنگەکانیان یەکلادەکرەوە، قسە و باسیان لەسەر عێراقێکى دیموکرات و ناتائیفى بوو، لەو دەمەدا کورد زۆر بەناچارى بەوە رازکرا  چارەنووسى کەرکوک و ناوچە دابڕێنراوەکان بخرێنە ناو ماددەیەکى دەستوورییەوە.
 
کورد بۆ بەم دۆخە گەیشت؟
 
لە هەموو دونیادا وایە، ئەو دەوڵەتانەى سیستەم دادەمەزرێنن و گەندەڵى بنەبڕ دەکەن و یاسا سەروەر دەکەن و حزب ناکەنە بەشێک لە دامودەزگاکان و هێزى ئەمنى و سەربازیى بە دامەزراوەیى دەکەن، تواناى مانەوەیان هەیە و گرەوى کەوتنیان ناکرێت.

بەڵام بەپێچەوانەوە هیچ هەرێم و دەوڵەتێک نییە، بتوانێت تاسەر لەسەر بەهێزکردنى حزب و لاوازکردنى حکومەت، لەسەر بێ رۆڵکردنى دەزگا یاسایى و دەوڵەتدارییەکان لەبەرامبەر بەهێزکردنى پێگەى کەسەکان، خۆى رابگرێت، کەوتن و مردنى لەسەر کات وەستاوە.

هەرێمى کوردستان، پەیڕەوى لە رێبازى دووەمیان کرد و رۆژ بە رۆژ دامەزراوەکانیان لاواز کران و حزب و بەرپرسەکان قەڵەو کران.
 
خەتابارى یەکەم دوو حزبە دەسەڵاتدارەکن، ئەگەر لەناوخۆدا یەکدەست و یەک گوتار بوونایە حەتمەن لە بەغداد دەیانتوانى مافەکانى کورد بەدەستبهێنن، بەڵام هەردوولا بەسەر ئەجێندایى هەرێمایەتیدا دابەشبوون و هیچ خاڵێکى هاوبەش لەنێوانیاندا نەماوە.

لە بەغدا، جگەلە لەسەرۆککۆمار و دەیان پەرلەمانتار و وەزیر، وەزیرى دەرەوە کە هەم جێگرى سودانییە بۆ کاروبارى ئابوورى کوردە، بریکارى وەزیرى دارایى کوردە، بریکارى وەزیرى نەوتیش کوردە.
ئەگەر ئەم کەسانە بە رۆڵى خۆیان هەستانایەو یەک و یەکگرتووبونایە، هەر بەم سێ کەسە کە پەیوەندیان بە نەوت و داراییەوە هەیە، دەتوانرا پرسى مووچە یەکلابکرێتەوە، بە مەرجێک حکومەتى هەرێمى کوردستان بیانووى بۆ بەغدا نەهێشتایەتەوە، ئەو کات نوێنەرانى کورد لە ماڵى شاخەوان عەبدوڵا بێت یان لەتیف رەشیدى سەرۆککۆمار دەیانتوانى لەسەر مافە نەتەوەییەکانى کورد کۆببنەوە.
 
ئایا کورد هێزى دانوستانى ماوە؟
لە دواى روخانى بەعس، ئەوەى لەبەرامبەر شیعە و سوننەدا لە پێگەى بەهێزدا بوو، کورد بوو، هەر ئەویش رەنگڕێژى کۆى پرۆسە سیاسیى و حکومڕانییەکەى دەکرد، بەڵام ئەو کات خاوەنى گوتارێکى یەکگرتوو بوو.

بەڵام شکستى پارتى و یەکێتى و هەڵتەکاندنى پایەکانى حکومڕانى، رۆژ لە دواى رۆژ پێگەى هەرێمى کوردستانیان لاواز کردووە، ئێستا لە مفاوەزاتدا داشى بەغدا سوارە و چى بوێت ئەوە دەکات.

نەوت و گاز، کەرکوک و ناوچەدابڕێنراوەکان، پێشمەرگە و پەیوەندییە دیپلۆماسیەکان، تەبایى ناوخۆ، ئابوورییەکى بەهێز، لەگەڵ چەندینى دیکە، خاڵى بەهێزى دانوستان بوون، بەڵام ئێستا هەرێمى کوردستان هیچیانى لەبەردەست نییە، کاتێک شاندەکان دەچنە بەغدا خۆیان لە پێگەیەکى خوارتردا دەبینن و لایەنى عێراقى چ مەرجێکى بووێت بەسەریاندا دەسەپێنێت.

بەکورتییەکەى ساڵانێکە شاندەکانى هەرێمى کوردستان، لەگەڵ حکومەتى فیدراڵ "دە بە سفر" داخڵى دانوستاندن دەبن، هەربۆیە جارێک نییە بە سەرکەوتنەوە بگەڕێنەوە.